γράφει ο Κωνσταντίνος Σταμάτης, SV1DPI
Αν ενδιαφέρεστε να κάνετε τις δικές σας προγνώσεις διάδοσης, υπάρχει ένα πολύ καλό πρόγραμμα γι’ αυτή τη δουλειά: το W6ELprop. Το πρόγραμμα, όπως εύκολα καταλαβαίνει κάποιος έχει γραφεί από τον W6EL και αποτελεί συνέχεια του γνωστού dos προγράμματος Miniprop. Το W6ELprop είναι windows πρόγραμμα και προσφέρεται δωρεάν από το συγγραφέα του.
Κατεβάστε το πρόγραμμα πηγαίνοντας στην ιστοσελίδα του W6EL. Κοιτώντας λίγο παρακάτω θα δείτε κάπου να λέει με κόκκινα γράμματα Download W6ELprop v2.70. Πατήστε και κατεβάστε το πρόγραμμα. Εκτελέστε το και εγκαταστήστε την εφαρμογή. Εναλλακτικά μπορείτε να κατεβάσετε το πρόγραμμα και από εδώ.
Αφού τελειώσετε με την εγκατάσταση, τρέξτε το πρόγραμμα και επιλέξτε την πέμπτη από αριστερά επιλογή, που λέει Options (επιλογές). Στο παράθυρο που εμφανίζεται και στον πρώτο tab “Default Terminal“, συμπληρώστε το διακριτικό σας και το γεωγραφικό μήκος και πλάτος του σταθμού σας, όπως στην εικόνα. Αν δεν τις ξέρετε, και είστε φυσικά στην Ελλάδα, γράψτε τις δικές μου (38,65 και -21,37). Οι προβλέψεις δε θα διαφέρουν καθόλου.
Στη συνέχεια πάμε στο δεύτερη tab, εκεί που λέει Frequencies and Constants (συχνότητες και σταθερές). Εδώ θα βάλουμε
- τις συχνότητες που μας ενδιαφέρει να βλέπουμε τις προγνώσεις. Ας πούμε ότι θέλουμε να επιλέξουμε 3.7, 7.1, 10.1, 14.2, 18.1, 21.2, 24.9 και 28.3. Πατάμε εκεί που λέει Add Frequency, για να προσθέσουμε μια συχνότητα (προσοχή σε MHz – άρα θα βάλουμε 18.1 για τους 18100). Έχετε υπόψιν σας ότι το πρόγραμμα δεν μας επιτρέπει να βάλουμε συχνότητες κάτω από τους 3.5 ή πάνω από τους 30 Μεγάκυκλους. Συνεπώς δεν μπορούμε να έχουμε προβλέψεις ούτε για τα 160μ , ούτε για τα 6μ δηλαδή. Για τα 6μ δεν το συζητάμε (όλοι ξέρουμε πόσο απρόβλεπτα είναι). Οι θαμώνες των 160μ γνωρίζουν ότι και αυτή η μπάντα είναι αρκετά απρόβλεπτη και μάλλον εδώ αποδεικνύεται. Πάντως για αρχή θεωρείστε ότι τα αποτελέσματα των 160μ θα είναι κάπως παρόμοια με αυτά των 80μ. Επίσης δώστε σημασία στην τελεία: το πρόγραμμα δέχεται ως υποδιαστολή την τελεία και όχι το κόμμα.
- Στο ίδιο παράθυρο δεξιά λέει Additive Signal Level Constants (dB) (Στάθμη πρόσθετων σταθερών). Εδώ στην ουσία προσθέτουμε τα δεδομένα του σταθμού μας. Ουσιαστικά αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να εκτιμήσουμε πόσο καλύτερος είναι ο σταθμός μας σχετικά με έναν σταθμό που έχει ισχύ 100w και για κεραία ένα δίπολο. Για παράδειγμα αν έχουμε έναν ενισχυτή 500w θα προσθέσουμε 7dB [10xLog(500w/100w] σε όλες τις μπάντες. Αν για τα 10, 15, και 20μ έχουμε μια τρίμπαντη yagi θα προσθέσουμε χοντρικά άλλα 6dB στις μπάντες που καλύπτει. Για παράδειγμα αν έχω ένα inverted L για τα 160-30μ (-3dB σε σχέση με το δίπολο) και μια 2el Quad για τα 20 ως τα 10μ (+7dBd) και ενισχυτή 500w (+7dB), συμπληρώνουμε όπως βλέπετε στην εικόνα (4dB για τα χαμηλά και 14dB για τα ψηλά). Για να διορθώσετε τις αρχικές τιμές που είναι 0 dB, πρέπει να πατήστε εκεί που λέει Modify Constant. Εισάγετε την καινούρια τιμή και πατήστε Modify.
Πάμε τώρα στο τρίτο tab, που λέει Predictions Parameters (παράμετροι προβλέψεων).
Αναλυτικά:
- Minimum Radiation Angle (ελάχιστη γωνία ακτινοβολίας)=1.5 που είναι το αρχικό. Αν προς το μέρος που θέλουμε πρόβλεψη έχουμε πολύ κοντά μας, κάποιο βουνό, τότε είναι σωστότερο να μεγαλώσουμε τον αριθμό της γωνίας.
- Noise Bandwith (εύρος θορύβου)=3000Hz για προβλέψεις στο SSB ή 500Hz για προβλέψεις στο CW.
- Signal Level Suppression Threshold=0dB
- Man Made Noise Enviroment (επίπεδο θορύβου)=Industrial (βιομηχανικό περιβάλλον) – Rural (αγροτική περιοχή) – Residential (αστικό) – Remote (απομακρυσμένο). Τις περισσότερες φορές σαν παιδιά των πόλεων βάζουμε αστικό δηλ. Residential.
- Suppress Zero-Availability Predictions Box το τσεκάρουμε.
Στο τέταρτο και τελευταίο tab, User Preferences (προεπιλογές χρήστη) σετάρουμε:
- Primary Solar Index = Sunspot Number (αριθμός ηλιακών κηλίδων)
- Primary Signal Display = Signals Levels (επίπεδα σήματος)
- Time Display = UTC (η ώρα που θα βλέπουμε στις προγνώσεις)
- Map Auto Upgrade Interval (διάστημα ανανέωσης του χάρτη)=3 minutes (λεπτά)
- Frequency Map Resolution (ανάλυση χάρτη συχνοτήτων)=Low (χαμηλή) ή αν προτιμάτε ψηλότερη ανάλυση του χάρτη High
Αφού τα συμπληρώσαμε όλα, τα σώζουμε (Save My Settings and Exit) και φεύγουμε. Έτσι επιστρέφουμε στην αρχική οθόνη.
Όλα αυτά, φυσικά, δεν απαιτείται να τα κάνουμε κάθε φορά, παρά μόνο την πρώτη.
Στη συνέχεια, διαλέγουμε το μενού Predictions (προβλέψεις). Μετά On Screen για να δούμε τις προβλέψεις στην οθόνη μας. Έτσι βρισκόμαστε στο επόμενο παράθυρο:
Λογικά το διακριτικό και οι συντεταγμένες μας φαίνονται ήδη στο αριστερό μέρος του παραθύρου, που λέγεται Terminal A. Επίσης εκεί που λέει Date φαίνεται η σημερινή ημερομηνία. Φυσικά μπορούμε να συμπληρώσουμε όποια άλλη ημερομηνία επιθυμούμε, αν θέλουμε να κάνουμε πρόγνωση για μετά από μερικές μέρες.
Ας δοκιμάσουμε να κάνουμε μια πρόβλεψη για την Αργεντινή. Αν δε θυμόμαστε το prefix (ντροπή μας), πατήστε στο Select from Atlas και διαλέξτε την επιλογή Search by name (αναζήτηση με βάση το όνομα). Διαλέγοντας Argentina, οι συντεταγμένες, το όνομα και το prefix της Αργεντινής θα εμφανιστούν σαν Terminal B. Φυσικά μπορούσαμε να γράψουμε απλά LU που είναι το prefix της Αργεντινής.
Θυμάστε ότι παραπάνω είχαμε διαλέξει σαν Primary Solar Index το Sunspot Number (τον αριθμό των ηλιακών κηλίδων δηλαδή). Εκεί που λέει Solar Index λοιπόν, πρέπει να συμπληρώσουμε το μέσο όρο των ηλιακών κηλίδων. Ο αριθμός αυτός είναι ο μέσος όρος 13 μηνών με κέντρο τον μήνα που ζητάμε, δηλαδή 6,5 μήνες πριν και 6,5 μετά. Άρα δε μπορούμε να ξέρουμε τον κανονικό αριθμό αφού οι 6,5 επόμενοι μήνες θα παίξουν ρόλο στο αποτέλεσμα. Προφανώς λοιπόν θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια πρόβλεψη. Μια μέθοδος είναι να πάμε στο https://www.swpc.noaa.gov/products/predicted-sunspot-number-and-radio-flux και να χρησιμοποιήσουμε τον αριθμό στην αριστερή στήλη (ο οποίος είναι ο προβλεπόμενος αριθμός ηλιακών κηλίδων). Στην Αριστερότερη στήλη είναι το έτος και ο μήνας και κάτω από εκεί που λέει Predicted ο αριθμός που μας ενδιαφέρει. Πχ από αυτό τον πίνακα βλέπουμε, ότι για τον Ιούλιο του 2019 πρέπει, να βάλουμε το 2.1 στο Solar Index. Σημειώστε ότι εδώ υπάρχει και ο αριθμός Radio flux (ηλιακή ροή) επίσης. Αν είχαμε διαλέξει solar flux (αριθμός ηλιακής ροής) ως Primary Solar Index, αυτόν έπρεπε να συμπληρώσουμε (στην περίπτωσή μας 69.3).
Γιατί πρέπει να συμπληρώσουμε το μέσο όρο των ηλιακών κηλίδων – sunspot number (ή της ηλιακής ροής – solar flux) και όχι τον ημερήσιο αριθμό; Για να αναπτύξουμε το μοντέλο της ιονόσφαιρας για τις προβλέψεις μας, τα ηλιακά δεδομένα συγκρίνονται με τα ιονοσφαιρικά. Η καλύτερη προσέγγιση λοιπόν θα ήταν μεταξύ του μέσου όρου των ηλιακών κηλίδων και των μηνιαίων μέσων όρων των ιονοσφαιρικών παραμέτρων. Έτσι το μοντέλο σχεδιάστηκε για να δουλέψει με το μέσο όρο και όχι την ημερήσια τιμή. Ο μηνιαίος μέσος όρος σημαίνει ότι οι προβλέψεις μας είναι στατιστικές.
Για το δείκτη Κ βάλτε ίσον με -1, κάτι που σημαίνει ότι οι προβλέψεις θα είναι για το μέσο όρο του Κ. Στη συνέχεια πατήστε ΟΚ. Μετά από λίγα εκατοστά του δευτερολέπτου θα πρέπει στην οθόνη να δείτε μια εικόνα που μας προτρέπει να δούμε την πρόβλεψη. Παράλληλα υπάρχει μια σειρά από δεδομένα όπως οι συντεταγμένες των δύο σημείων που ορίσαμε παραπάνω ως terminal A και B (του σταθμού μας και της Αργεντινής δηλαδή), η ώρα ανατολής (sunrise) και δύσης (sunset) για τα δύο σημεία, οι μοίρες που πρέπει να κοιτάει η κεραία μας και αυτή του Αργεντινού (Bearing to B ή Α) και η απόσταση που θα διανύσει το σήμα μας (Short Path length και long path length). Κάνουμε κλικ στο Show Predictions (δείξε μου τις προβλέψεις) και βλέπουμε την εικόνα.
Το πιο χαρακτηριστικό στα δεδομένα είναι η διαφορά ανάμεσα στις χαμηλές συχνότητες (80,40 και 30μ) και στις ψηλότερες (17, 15, 12 και 10μ). Είναι φανερό ότι τις ώρες που περνάνε οι χαμηλές μπάντες δεν περνάνε οι ψηλές και το αντίθετο. Φέξε μου και γλίστρησα… Το ξέραμε αυτό, θα μου πείτε και άλλωστε είναι αναμενόμενο, αφού είναι γνωστό ότι οι χαμηλές συχνότητες περνάνε τη νύχτα και οι ψηλές την ημέρα.
Η πρώτη στήλη είναι η ώρα σε UTC.
Η δεύτερη στήλη είναι η μέγιστη συχνότητα που υπάρχει διάδοση (MUF = Maximum Usable Frequency).
Θυμάστε που είπαμε ότι οι προβλέψεις μας βασίζονται στη στατιστική; Αυτό σημαίνει ότι η προβλεπόμενη MUF θα ισχύσει τουλάχιστον κάποιες μέρες του μήνα. Για παράδειγμα στις 1200 UTC η πραγματική MUF θα είναι 26,8MHZ. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε ποιες είναι οι καλές μέρες που θα ισχύει αυτό και ποιες είναι οι κακές μέρες (τότε δηλαδή που η πρόβλεψη δεν ισχύει)… Τα γράμματα A, B, C και D αναφέρονται στην πιθανότητα (όσον αφορά τις μέρες του μήνα) όπου η επιθυμητή συχνότητα είναι παρακάτω από την MUF. Το πρόγραμμα κατατάσσει αυτή την πιθανότητα σε 4 κατηγορίες, τις οποίες μάλιστα εξηγεί στο κάτω μέρος της οθόνης. Για παράδειγμα στους 28.3 MHz στις 1200 λέει C. Αυτό ούτε λίγο ούτε πολύ σημαίνει ότι τα 10μ θα είναι ανοιχτά για Αργεντινή μόνο τις 8 έως 16 μέρες του μήνα (25-50%) στις 1200 utc. Δεν ξέρουμε όμως ποιες μέρες θα είναι και ποιες όχι. Βλέπουμε όμως ότι η πιθανότητα διάδοσης με Αργεντινή αυξάνει σε 16-24 μέρες στις 1230 utc (B=50-75%).
Καταλάβαμε λοιπόν τι μας δείχνει το γράμμα σε κάθε στήλη. Να δούμε τώρα τι λέει ο αριθμός. Ο αριθμός είναι το σήμα που αναμένεται να έχει ο σταθμός σε dB πάνω απο 5μV. Γνωρίζοντας ότι ένα σήμα 9 μονάδες είναι 50μV και κάθε μονάδα σήματος περίπου 5dB, οι τιμές στο πρόγραμμα μεταφράζονται σε μονάδες σήματος όπως στον πίνακα δίπλα. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για μέσο όρο. Άρα το σήμα μπορεί να είναι λίγο μεγαλύτερο ή λίγο μικρότερο στην πραγματικότητα… Στο παράδειγμα που είχαμε παραπάνω και σύμφωνα με τον πίνακα, βλέπουμε ότι τα σήματα αναμένεται να είναι γύρω στις 7 μονάδες (29dB).
Η πρόβλεψη δηλαδή λέει ότι μεταξύ Ελλάδας και Αργεντινής και δύο σταθμών που διαθέτουν μια κεραία γύρω στα 7dB και 500w, θα υπάρξει διάδοση στα 10μ, όχι κάθε μέρα, αλλά από 16 ως 24 μέρες του μήνα, με σήματα γύρω στις 7 μονάδες.
Αυτά είναι τα βασικά που χρειάζεστε. Ψάχνοντας περισσότερο το πρόγραμμα θα δείτε περισσότερα πράγματα και παράλληλα θα αποκτήστε την εμπειρία καλύτερης αξιολόγησης των όποιων αποτελεσμάτων. Μπορείτε επίσης να δείτε όλα τα δεδομένα απεικονισμένα σε χάρτη (στο μενού Map) ή να δείτε σχηματικά τη καμπύλη της MUF στη διάρκεια της μέρας.
