Ιστορία…
Πρώτα απ’ όλα… ιστορία. Ο Paul K1XM έφτιαξε για το Yankee Clipper Contest Club έναν controller (μια συσκευή ας πούμε), που ονόμασε Mother of all switches ήτοι σε απλά Ελληνικά «Μητέρα όλων των διακοπτών». Σκοπός είναι να αυτοματοποιήσει και ως εκ τούτου να κάνει πιο εύκολο, τον έλεγχο ενός ραδιοερασιτεχνικού σταθμού.
Η ανάγκη…
Ένα shack που σέβεται τον εαυτό του, έχει ρελέδες ή διακόπτες που κάνουν διάφορες δουλειές. Πχ επιλέγουμε bandpass φίλτρο, διαλέγουμε άλλη κεραία, κλπ. Αυτό συνήθως στα περισσότερα shacks και ιδιαίτερα στην αρχή γίνεται χειροκίνητα. Βιδώνοντας ας πούμε τη σωστή κεραία σε αρχικό στάδιο. Σε δεύτερο στάδιο υπάρχει, ένας, ας πούμε, περιστροφικός διακόπτης και αλλάζεις μπάντα στο φίλτρο: 10, 15, 20, κλπ. Άλλος ένας που αλλάζει κεραίες. Έτσι για να αλλάξεις μπάντα, απαιτείται ο χειριστής να εκτελέσει ένα μνημόνιο ενεργειών: “πατάς ESC, μετά γυρνάς τον κόκκινο διακόπτη, μετά τον πράσινο, .κλπ…”.
Για να γίνει μηχανοργάνωση, πρέπει να υπάρξει πρώτα οργάνωση
Όταν μπει και δεύτερο ράδιο όμως, τα πράγματα γίνονται πολύ πολύπλοκα. Σε τέτοιο σημείο που το λάθος είναι πολύ πιθανό. Ιδιαίτερα όταν οι χειριστές δεν χειρίζουν το δικό τους σταθμό αλλά είναι φιλοξενούμενοι και πρέπει όλα αυτά να τα μάθουν και να τα εμπεδώσουν σε λίγα λεπτά. Όταν μπουν και παραπάνω από μία κεραίες για κάθε μπάντα, γίνεται κόλαση…
Η λύση…
Ο Paul K1XΜ προσπαθώντας να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα επινόησε τον MOAS και στη συνέχεια τον MOAS II. Τι λέει λοιπόν ο Paul; Φτιάχνω μια συσκευή, τον MOAS Controller και τη συνδέω μέσω USB στον υπολογιστή. Παράλληλα σ’ αυτόν τον υπολογιστή τρέχω ένα πρόγραμμα, το MOAS Server που “μιλάει” σ’ αυτή τη συσκευή. Στο πρόγραμμα φορτώνω ένα αρχείο που περιγράφει το πώς είναι φτιαγμένος ο σταθμός μου. Στην ουσία του λέω ότι έχω αυτές τις 10 κεραίες, τα 2 bandpass φίλτρα, κλπ και παράλληλα ότι για να επιλεγεί η τάδε κεραία και το τάδε BPF για το τάδε ράδιο, πρέπει να ενεργοποιηθούν οι ακόλουθοι ρελέδες. Για να επιλέξω μια άλλη κεραία, ένα άλλο BPF κι ένα άλλο ράδιο, ενεργοποιώ κάποιους άλλους ρελέδες, κλπ. Απλό έτσι;
Όχι και τόσο απλό τελικά…
Πρώτα απ’ όλα πρέπει κάποιος να σχεδιάσει το shack του μ’ έναν τέτοιο τρόπο που να μπορεί να γίνει όλο αυτό. Είναι αυτό που λέμε ότι για να γίνει μηχανοργάνωση, πρέπει να υπάρξει πρώτα οργάνωση. Πρέπει δηλαδή να οργανώσουμε την επιλογή των κεραιών με τέτοιο τρόπο, ώστε επιλέγοντας κάποιους ρελέδες να γίνεται αυτό. Από ‘κει και πέρα αντί να πηγαίνουμε εμείς να τροφοδοτούμε τους σωστούς ρελέδες για κάθε δουλειά, μπορεί ο MOAS να αναλάβει να το κάνει. Για παράδειγμα δείτε στο παρακάτω σχήμα πώς σχεδιάστηκαν και πόσοι διακόπτες χρειάστηκαν για να υλοποιηθεί αυτό το project στο SZ1A για διαμόρφωση Multi-Single ή SO2R (για Μ2 που εμπλέκονται και τα υπόλοιπα ράδια είναι μια άλλη ιστορία).
Ας δούμε λίγο το σχήμα: Υπάρχει ένα διακόπτης 6Χ2 που μοιράζει τις κεραίες σε δύο ράδια (ράδιο 1 και 4 – το ράδιο 2 ακολουθεί το 1). Υπάρχουν επίσης δύο BPF Dunestar 600. Και υπάρχουν και 12 κεραίες εκ των οποίων 10 monobanders και δύο multibanders. Ας πούμε για παράδειγμα στα 80μ υπάρχουν 4 κεραίες: ένα δίπολο, μία κάθετη, μια κάθετη πολλών μπαντών που πάει και στα 80μ, η PST248VF και μια Beverage (που είναι μόνο RX). Άρα πρέπει να υπάρχει ένας διακόπτης για κάθε μπάντα που θα παίρνει μία εκ των 4 κεραιών (στην περίπτωση των 80μ), θα τις δίνει στο διακόπτη 6Χ2 και στη συνέχεια στο BPF της μπάντας των 80μ. Αντίστοιχα για το άλλο ράδιο. Επειδή όμως η PST έχει 5 μπάντες, χρειάζεται άλλος ένα διακόπτης για την κάθε multiband κεραία, που θα δίνει την κεραία αυτή σε όλους τους διακόπτες των μπαντών! Μ’ αυτά και μ’ αυτά χρειαζόμαστε να ενεργοποιήσουμε κάποιους από ένα σύνολο 55 ρελέδων στο SZ1A για να επιλέξουμε μια κεραία!
Ίσως παρατηρήσετε ότι στο διάγραμμα η κάθε κεραία, τα ράδια κλπ έχουν έναν ξεχωριστό αριθμό. Αυτό συμβαίνει για να μπορέσουμε να τις περιγράψουμε στο σύστημα. Επίσης κάθε ρελές έχει έναν αριθμό, για τον ίδιο λόγο. Να πούμε εδώ ότι ο κάθε MOAS Controller μπορεί να ελέγξει συνολικά 64 ρελέδες (0-63). Μπορούμε όμως να προσθέσουμε κι άλλους controllers αν χρειάζεται. Ήδη στο SZ1A έχουμε αρχίσει να προετοιμαζόμαστε να βάλουμε έναν δεύτερο για να ελέγξουμε ένα σύστημα Multi-Τwo με 6 σταθμούς (2 σταθμούς Run – 2 σταθμούς Inband – 2 σταθμούς Multiplier).
…χρειαζόμαστε να ενεργοποιήσουμε κάποιους από ένα σύνολο 55 ρελέδων στο SZ1A για να επιλέξουμε μια κεραία!
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Για να επιλέξουμε την κεραία Yagi των 10μ από το ράδιο 1, πρέπει, σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, να επιλέξουμε να ενεργοποιηθούν οι ρελέδες:
- 40 για να επιλέξει ο διακόπτης των 10μ την Yagi των 10μ,
- 24 για να επιλέξουμε τη θέση των 10μ για το σταθμό 1 στο διακόπτη 6Χ2 και,
- 56 για να επιλέξουμε το Bandpass φίλτρο των 10μ στο σταθμό 1
Στο σύστημα το όνομα (ID) της κεραίας είναι το 10, ενώ το ράδιο 1 έχει όνομα της μορφής σταθμός 1, ράδιο 1 (αυτό για την περίπτωση SO2R που ο σταθμός 1 – στην ουσία ο υπολογιστής 1 – ελέγχει δύο ράδια).
Αν όμως θέλουμε να διαλέξουμε τη Mosley ενώ είμαστε στη μπάντα των 15μ για το σταθμό 4 ράδιο 1, πρέπει να επιλέξουμε τους εξής ρελέδες:
- 1 για να πάει η Mosley στο διακόπτη των 15μ,
- 45 για να επιλέξει ο διακόπτης των 15μ την Mosley,
- 33 για να επιλέξουμε τη θέση των 15μ για το σταθμό 4 στο διακόπτη 6Χ2 και
- 49 για να επιλέξουμε το Bandpass φίλτρο των 15μ στο σταθμό 4
Και πώς τα καταλαβαίνει ο MOAS Controller όλα αυτά;….
Κατ’ αρχάς τα περιγράφουμε εμείς στο πρόγραμμα που φτιάχνουμε. Εκεί περιγράφουμε κάθε στοιχείο του σταθμού μας και τι απαιτείται να γίνει για να ενεργοποιηθεί. Το βασικό λοιπόν είναι να τα περιγράψουμε καλά. Κατά δεύτερο λόγο στον κάθε σταθμό – υπολογιστή τρέχουμε ένα προγραμματάκι που λέγεται MOAS SWITCH. Αυτό το μικρό πρόγραμμα λέει στον MOAS Controller μέσω του τοπικού δικτύου (αν είναι σε διαφορετικό υπολογιστή διότι μπορεί να είναι και στον ίδιο με το MOAS SERVER) σε ποια συχνότητα είναι ο κάθε σταθμός. Ο MOAS Server λέει στη συνέχεια στο MOAS Controller ποιους ρελέδες να ενεργοποιήσει σύμφωνα με όσα του έχουμε πει και ανάλογα με τη συχνότητα αλλά και άλλες παραμέτρους που θα δούμε στη συνέχεια.
Πώς ξέρει o MOAS SWITCH σε ποια συχνότητα είναι το κάθε ράδιο;
Με δύο τρόπους: είτε το γράφουμε εμείς χειροκίνητα είτε αυτόματα: αν τρέχει στον υπολογιστή κάποιο contest πρόγραμμα, αυτό «διαβάζει» σε ποια συχνότητα είναι το ράδιο, και με τις κατάλληλες ρυθμίσεις, ακούει ο MOAS SWITCH σε ποια συχνότητα είναι το κάθε ράδιο του σταθμού. Το λέει στον MOAS Server κι αυτός στον MOAS Controller (είτε τοπικά είτε μέσω δικτύου αν είναι παραπάνω από ένας οι υπολογιστές).
Όπως εύκολα καταλαβαίνει κάποιος, στη δεύτερη περίπτωση, η όλη διαδικασία είναι εντελώς αυτοματοποιημένη! Μάλιστα ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τις κεραίες που ταιριάζουν στη συχνότητά του με έναν απλό χειρισμό μέσα από το πρόγραμμα contest. Πχ στο DXlog αυτό γίνεται με ALT+SHIFT+F11 και στο Ν1ΜΜ+ με ALT+F9. Πατώντας αυτά τα κουμπιά συγχρόνως, μπορούμε να επιλέγουμε κυκλικά όλες τις κεραίες που έχουμε για κάθε συχνότητα, εφόσον αυτές είναι ελεύθερες! Ναι, το πρόγραμμα MOAS Server ξέρει αν κάποιος άλλος χρήστης ή καλύτερα κάποιος άλλος σταθμός έχει επιλέξει κάποια από τις κεραίες (πχ μια από τις multibands) οπότε δε μας επιτρέπει να την επιλέξουμε!
Και τι άλλο κάνει… καφέ ψήνει;
Κατά μία έννοια ναι! Αν δηλ. σε κάποιο ρελέ αντιστοιχίσουμε ένα ρελέ που ανοίγει την καφετιέρα, ναι ψήνει και καφέ! Για να σοβαρευτούμε όμως… Μια άλλη εξυπηρέτηση που μας κάνει ο MOAS Controller είναι ότι αν συνδέσουμε πάνω του το PTT του πομποδέκτη μας, ώστε να καταλαβαίνει πότε αυτός είναι σε κατάσταση ΤΧ, τότε αναλαμβάνει να μην επιτρέπει την αλλαγή κεραίας την ώρα που ο πομποδέκτης μας εκπέμπει! (Hot-Switching Protection)
Επίσης αν το ράδιό μας έχει είσοδο ΤΧ INHIBIT (είσοδο που να απαγορεύει την εκπομπή) ή κάποιο interface που κάνει ανάλογη δουλειά, μπορεί να αναλάβει, ανάλογα με αυτά που θα του πούμε, να μην επιτρέπει την εκπομπή ενός πομποδέκτη όταν άλλος εκπέμπει (TX Inhibit). Κάνει δηλαδή τη δουλειά του Interlock επιτρέποντας ένα σήμα στον αέρα σε σταθμούς MS, κλπ.
Και τέλος, αν οι ρότορές μας έχουν το ανάλογο interface μπορεί να τους ελέγξει κι αυτούς! Το κακό είναι ότι χρειαζόμαστε επιπλέον ρελέδες γι’ αυτό.
Κι αυτό θα με βοηθήσει να βελτιώσω το σκορ μου;
Προφανώς. Έχουμε παρατηρήσει στο SZ1A ότι πολλές φορές οι χειριστές κάνουν δεύτερες σκέψεις να αλλάξουν μπάντα, σκεπτόμενοι και φοβούμενοι τη διαδικασία. Η σωστή αλλαγή 3-4 διακοπτών φαίνεται ως σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες, ειδικά σ’ έναν μη εξοικειωμένο χειριστή: Όλη αυτή η διαδικασία περιορίζεται πλέον σε δύο κινήσεις: αλλάζεις μπάντα στο ράδιο και συντονίζεις τον ενισχυτή.
Το κυριότερο όμως: αποφεύγεις τα λάθη και ως εκ τούτου τις ζημιές. Το σύστημα ξέρει από μόνο του τι να προσέξει, οπότε ακόμα κι αν κάνεις κάτι λάθος, αυτό δε θα σου επιτρέψει να κάνεις ζημιά.
Aποφεύγεις τα λάθη και ως εκ τούτου τις ζημιές. Το σύστημα ξέρει από μόνο του τι να προσέξει, οπότε ακόμα κι αν κάνεις κάτι λάθος, αυτό δε θα σου επιτρέψει να κάνεις ζημιά.
Μια ακόμη μεγαλύτερη βοήθεια που συμβάλλει ουσιαστικά στο σκορ μας, είναι ότι μπορεί κάποιος μ’ έναν απλό χειρισμό να αλλάξει κεραίες και παράλληλα με ασφάλεια. Ας πούμε ότι ο χειριστής εκπέμπει με την κυρίως yagi στραμμένη προς Ιαπωνία και του απαντάει ένας χαμηλός σταθμός από την Ευρώπη. Μπορεί άμεσα να γυρίσει στη Mosley (που είναι στραμμένη στην Ευρώπη), να τον ακούσει και να τον κάνει. Ή ακόμα και στην κάθετη και να τον ακούσει καλύτερα, αν ας πούμε ο σταθμός είναι από την Αφρική. Ακόμα μπορεί ανά διαστήματα που ο χειριστής θα επιλέξει να καλεί CQ με μια άλλη κεραία, μεγιστοποιώντας το ρυθμό του, κλπ.
Τέλος με τη βοήθεια του Interlock, μπορεί κάποιος να μεγιστοποιήσει το σκορ του με την ενεργοποίηση άλλου σταθμού και παράλληλα τηρώντας τους κανονισμούς που απαιτούν hardware interlock.
Και πόσο κοστίζει;
Είναι φθηνότερο από το να αγοράσει κάποιος το interlock του EA4TX… Και κάνει και όλα τα υπόλοιπα. Το λογισμικό προσφέρεται δωρεάν. Αν ας πούμε κάποιος αγοράσει την πλακέτα (πολύ καλής ποιότητας) θέλει μαζί με τα μεταφορικά (πάρα πολλά πλέον) κάπου στα 60-70€ μαζί με το IC προγραμματισμένο (η πλακέτα με το ολοκληρωμένο κοστίζει γύρω στα 35€). Για τα υλικά θα απαιτηθούν ακόμη κάπου 100-150€. Ένα ποσό γύρω στα 200€ δηλαδή συνολικά.
Για να καταλάβει κάποιος πόσο φθηνό είναι, αν επιλέγαμε τη λύση της Microham για το SZ1A θέλαμε παραπάνω από 1800€, συν 250€ για το Interlock του EA4TX (παρεμπιπτόντως αυτό το έχουμε κι έχει το πλεονέκτημα της εύκολης αλλαγής από contest σε contest όπου επιτρέπονται ένα ή δύο σήματα στον αέρα, κλπ).
Και γιατί δεν έχουν όλοι….
Το σετάρισμα (ο προγραμματισμός δηλαδή) του σταθμού είναι δύσκολη διαδικασία. Γενικότερα το πρόγραμμα που πρέπει να φορτώσεις στο MOAS SERVER, για να περιγράψεις το σταθμό, δεν είναι εύκολο να το κάνει κάποιος. Θέλει πολλή δουλειά, μοιάζει με γλώσσα προγραμματισμού, έχει αυστηρή σύνταξη και δεν είναι δουλειά για τον καθένα. Κάποια στιγμή ελπίζω να υπάρξει ένα γραφικό περιβάλλον που θα τα διαλέγεις όλα αυτά και θα είναι απείρως ευκολότερο να το χρησιμοποιήσεις. Αυτός είναι πιστεύω ο λόγος που δεν είναι η λύση που επιλέγουν οι πολλοί.
Η κατασκευή, ο προγραμματισμός και η χρήση του MOAS II, μας έδωσε στο μέγιστο, τη χαρά που δίνει κάθε καθαρά ραδιοερασιτεχνικό project…
Καλή επιτυχία σε όποιον το επιλέξει. Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε όποιον έχει απορίες που μπορούμε να λύσουμε. Ο Paul K1XΜ είναι πολύ φιλικός και βοηθάει, στο μέτρο του δυνατού, και τον ευχαριστούμε για τα πολλά email και το χρόνο του. Επίσης και τα υπόλοιπα μέλη του YCCC, που χρησιμοποιούν το MOAS II, βοηθούν όταν τους το ζητάς.
Η κατασκευή, ο προγραμματισμός και η χρήση του MOAS II, μας έδωσε στο μέγιστο, τη χαρά που δίνει κάθε καθαρά ραδιοερασιτεχνικό project: μας απασχόλησε αρκετούς μήνες, μάθαμε πολλά και η χρήση του θα μας βοηθήσει να μεγιστοποιήσουμε το σκορ μας αλλά και να απολαμβάνουμε όλοι τη χρήση του.
Και μην ξεχνάτε ότι έχετε τη δυνατότητα να έρθετε στο SZ1A και να δείτε πώς δουλεύει αυτοπροσώπως!!!
