Ανακαλύπτοντας το Πρόβλημα
Με τα χρόνια, καθώς συνεχίζαμε να αναπτύσσουμε και να βελτιώνουμε τον σταθμό contest μας εδώ στον SZ1A, ένα ζήτημα επανερχόταν διαρκώς. Τα ομοαξονικά patch καλώδια, οι γνωστές «γέφυρες», στην αλυσίδα του RF σήματός μας ήταν σταθερό σημείο αστοχίας. Στην αρχή δεν ήταν πάντα προφανές. Μια περίεργη ένδειξη στασίμων (SWR) εδώ. Μια ξαφνική πτώση σήματος εκεί. Με τον χρόνο όμως, το πρόβλημα έγινε αδύνατο να αγνοηθεί.
Συχνά τα συμπτώματα αποδίδονταν στην κεραία ή στη διάδοση, αλλά επέστρεφαν, ειδικά σε λειτουργία υψηλής ισχύος (QRO), μετά από πολλές ώρες σε contest ή ακόμα και μετά από αλλαγές εξοπλισμού. Έγινε σαφές ότι το πρόβλημα βρισκόταν αλλού.
Η σοβαρή διερεύνηση ξεκίνησε με την πλήρη τεχνική αξιολόγηση του σταθμού νωρίτερα φέτος. Στο πλαίσιο ενός ευρύτερου project ανάλυσης φίλτρων και αλυσίδας σήματος με NanoVNA, μετρήσαμε απώλεια εισαγωγής (insertion loss) και απώλεια επιστροφής (return loss) σε κάθε τμήμα των διαδρομών λήψης και εκπομπής (RX και TX).
Προς έκπληξη και απογοήτευσή μας, ορισμένες γέφυρες RG-400 (jumpers) που έδειχναν οπτικά άψογες παρουσίασαν σημαντικές αποκλίσεις στην απόδοση.
Δεν κάναμε απλά πρόχειρους δειγματοληπτικούς ελέγχους (spot checks). Τεκμηριώσαμε κάθε βήμα και συγκρίναμε μετρήσεις σε καλώδια ίδιου μήκους και ίδιας δρομολόγησης. Έτσι οι ανωμαλίες φάνηκαν ακόμη πιο καθαρά.
Βρήκαμε, για παράδειγμα, γέφυρες 20 cm με απώλεια μόλις 0,015 dB, ενώ άλλες, ακριβώς ίδιου μήκους και από την ίδια παρτίδα, έφταναν 0,3 dB και παραπάνω!
Προς έκπληξη και απογοήτευσή μας, ορισμένες γέφυρες RG-400 (jumpers) που έδειχναν οπτικά άψογες παρουσίασαν σημαντικές αποκλίσεις στην απόδοση.
Μπορεί να μην ακούγεται πολύ. Σε σταθμό όμως επιπέδου contest, όπου μετράει κάθε δέκατο dB και συχνά υπάρχουν πολλές γέφυρες σε σειρά λόγω σύνθετης μεταγωγής RF (RF switching), οι απώλειες αθροίζονται και κόβουν σήμα και ισχύ. Με κακής ποιότητας εξαρτήματα, η συνολική απώλεια σήματος και ισχύος μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει το 50%.
Ο ένοχος ήταν πάντα ο ίδιος: φθηνοί και αναξιόπιστοι Κινέζικοι κονέκτορες PL-259.
Αστοχίες Κονέκτορων υπό Πίεση
Πέρα από τις μετρημένες απώλειες, χάναμε κονέκτορες και λόγω μηχανικών αστοχιών. Αντιμετωπίσαμε ραγισμένα σώματα (barrels), καμένους ή χαλαρούς κεντρικούς ακροδέκτες (center pins), παραμορφωμένο και λιωμένο διηλεκτρικό (dielectric), κεντρικούς αγωγούς που περιστρέφονταν ελεύθερα και, το πιο ανησυχητικό, χαλαρούς κονέκτορες και δομική αστοχία μετά από μόλις λίγους κύκλους χρήσης σε συνθήκες υψηλού φορτίου διαγωνισμού (high duty-cycle). Σε έναν σταθμό που λειτουργεί τακτικά σε 48ωρους διαγωνισμούς και οδηγεί ενισχυτές μέχρι το νόμιμο όριο ισχύος (legal limit), αυτό το επίπεδο ευθραυστότητας είναι απλά απαράδεκτο.
Βρήκαμε, για παράδειγμα, γέφυρες 20 cm με απώλεια μόλις 0,015 dB, ενώ άλλες, ακριβώς ίδιου μήκους και από την ίδια παρτίδα, έφταναν 0,3 dB και παραπάνω!
Αρχίσαμε επίσης να παρατηρούμε αστοχίες ακόμη και υπό μέτριες συνθήκες, ιδιαίτερα μετά από επαναλαμβανόμενους κύκλους σύνδεσης και αποσύνδεσης. Σε ορισμένους κονέκτορες, ο κεντρικός ακροδέκτης (center pin) δεν εξασφάλιζε καλή επαφή, το σπείρωμα του σώματος μπορούσε να λυγίσει ή να παραμορφωθεί ακόμη και με ελαφριά πίεση των δακτύλων, ενώ το διηλεκτρικό παρουσίαζε συχνά ορατές φθορές.
Πολλοί κονέκτορες εμφάνιζαν σημάδια μικρο-σπινθηρισμών (micro-arcing) στον κεντρικό ακροδέκτη, ορατά ως μαυρισμένες ή φθαρμένες (με μικρές κοιλότητες) επιφάνειες. Αυτές οι μικρές ατέλειες μπορούν να προκαλέσουν μικρές ασυμφωνίες σύνθετης αντίστασης (impedance mismatches), οι οποίες αθροιστικά οδηγούν σε πραγματική υποβάθμιση της απόδοσης.
Έγινε σαφές ότι έπρεπε είτε να αντικαταστήσουμε είτε να ανακατασκευάσουμε όλες τις γέφυρες (patch / jumper cables) μας, ιδανικά με κονέκτορες υψηλής ποιότητας, χαμηλών απωλειών και κατάλληλους για υψηλή ισχύ, στους οποίους θα μπορούσαμε να έχουμε εμπιστοσύνη.
Σε αυτό το σημείο, η ποιότητα των κονέκτορων δεν ήταν πλέον δευτερεύουσα σκέψη – είχε γίνει προτεραιότητα ισάξια με την απόδοση των φίλτρων και των κεραιών.
Με κακής ποιότητας εξαρτήματα, η συνολική απώλεια σήματος και ισχύος μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει το 50%
Εξερευνώντας τις Επιλογές: Amphenol, Ανταγωνιστές και M&P
Ξεκινήσαμε συντάσσοντας μια λίστα με τους πιο αξιόπιστους κατασκευαστές κονέκτορων και ζητήσαμε προσφορές. Η Amphenol ήταν μια προφανής επιλογή, καθώς συχνά θεωρείται το χρυσό πρότυπο (gold standard) στους RF κονέκτορες, ειδικά σε επαγγελματικές και στρατιωτικών προδιαγραφών (military-grade) εφαρμογές.
Αναζητήσαμε επίσης σύγχρονους ανταγωνιστές και Ευρωπαίους προμηθευτές και τότε επανεξετάσαμε την Messi & Paoloni (M&P), της οποίας τα προϊόντα είχαμε χρησιμοποιήσει πρόσφατα με εξαιρετικά αποτελέσματα κατά την ανακατασκευή του πύργου και της κεραίας beam για τη μπάντα των 20M. Αντί να εγκαταστήσουμε το άκαμπτο Heliax LDF4-50A διαμέτρου 1/2 ίντσας που έχουμε σε απόθεμα, αποφασίσαμε να αγοράσουμε και να εγκαταστήσουμε 55 μέτρα εύκαμπτου Hyperflex-13 ομοαξονικού καλωδίου με κονέκτορες M&P για την monobander Yagi τεσσάρων στοιχείων στον καινούργιο πύργο ύψους 21 μέτρων, και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.
Το VSWR και η απώλεια εισαγωγής (insertion loss) ήταν αισθητά καλύτερα σε σχέση με την προηγούμενη καθοδό μας, ενώ η μηχανική ποιότητα ήταν κορυφαία. Επιπλέον, δεν χρειάστηκε να προσθέσουμε εύκαμπτο τμήμα για τον ρότορα, μειώνοντας έτσι περαιτέρω την πολυπλοκότητα, το κόστος και τις απώλειες.
Ενθαρρυμένοι από αυτή την εμπειρία, στείλαμε αίτημα για εξατομικευμένη προσφορά σε πολλούς κατασκευαστές και διανομείς, μεταξύ των οποίων η M&P και στην Ελληνική αντιπροσωπεία τους, την FreeBytes. Ακολουθεί απόσπασμα από το email που στείλαμε:
«Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούμε γέφυρες (patch cables) RG-400 με κονέκτορες PL-259 κινέζικης κατασκευής, όμως αντιμετωπίζουμε συνεχόμενα προβλήματα αξιοπιστίας, ειδικά με αστοχίες κονέκτορων σε συνθήκες υψηλής ισχύος… Αναζητούμε γέφυρες υψηλών επιδόσεων, χαμηλών απωλειών και υψηλής αξιοπιστίας, στις οποίες να μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη σε ένα απαιτητικό περιβάλλον contest.»
Καθορίσαμε τα απαιτούμενα μήκη και τις ποσότητες και ζητήσαμε πιστοποιημένα έτοιμα καλώδια ελεγμένα με VNA. Δεν επρόκειτο μόνο για τους κονέκτορες, αξιολογούσαμε επίσης και τις εταιρείες πίσω από αυτούς. Η ταχύτητα ανταπόκρισής τους, η ακρίβεια των τεχνικών τους πληροφοριών και το κατά πόσο κατανοούσαν το λειτουργικό μας πλαίσιο είχαν την ίδια σημασία με την τιμή.
Ήταν σημαντικό για εμάς κάθε προμηθευτής να κατανοεί ότι δεν αναζητούσαμε φθηνά, κοινότυπα εξαρτήματα «ραφιού». Χρειαζόμασταν εξαρτήματα που να αντέχουν σε επαναλαμβανόμενη χρήση υψηλής ισχύος, σε μεγάλα Σαββατοκύριακα contest, με ελάχιστη απόκλιση ή υποβάθμιση στην απόδοσή τους.
Σε αυτό το σημείο, η ποιότητα των κονέκτορων δεν ήταν πλέον δευτερεύουσα σκέψη – είχε γίνει προτεραιότητα ισάξια με την απόδοση των φίλτρων και των κεραιών.
Προσγείωση στην Πραγματικότητα: Τιμή έναντι Απόδοσης
Οι απαντήσεις ήρθαν… και ήταν απογοητευτικές.
Επικοινωνήσαμε με αρκετούς γνωστούς προμηθευτές εργοστασιακά συναρμολογημένων ομοαξονικών καλωδίων και κονέκτορων κορυφαίας ποιότητας, μεταξύ των οποίων οι DX Engineering και ABR Industries στην Αμερική. Και οι δύο εταιρείες απάντησαν με επαγγελματικές, λεπτομερείς προσφορές που περιλάμβαναν σημαντικές εκπτώσεις, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες που ζητούσαμε. Ωστόσο, παρά τις γενναιόδωρες τιμές, το συνολικό κόστος παρέμενε πολύ πάνω από τον προϋπολογισμό μας.
Οι τρέχοντες δασμοί εισαγωγής και τα έξοδα αποστολής έχουν εκτοξεύσει ακόμη περισσότερο τις τιμές, ενώ το κόστος υλικών όπως το ομοαξονικό καλώδιο RG-400 και οι κονέκτορες Amphenol PL-259 (83-1SP) έχει αυξηθεί κατακόρυφα το τελευταίο διάστημα. Ακόμη και με τιμές συλλόγου και γενναιόδωρες εκπτώσεις, οι περισσότερες προσφορές ξεπερνούσαν τα 1.400 ευρώ, ενώ κάποιες έφταναν ακόμη και τα 2.300 ευρώ πριν προστεθούν τα έξοδα αποστολής και οι δασμοί εισαγωγής.
Αφού συνυπολογίζονταν όλα τα κόστη, το συνολικό ποσό θα ξεπερνούσε τα 2.750 ευρώ, κάτι που είναι πολύ πέρα από αυτό που θα μπορούσε να δικαιολογήσει ο σταθμός μας για μόλις 15 γέφυρες (patch cables) μικρού μήκους.
Προς τιμήν τους, η Messi & Paoloni και η FreeBytes ήταν οι μόνες που όχι μόνο έδωσαν τιμή πολύ κάτω από τα 850 ευρώ, αλλά πρόσφεραν και επιπλέον, γενναιόδωρες και φιλικές προς τους ραδιοερασιτέχνες εκπτώσεις άνω του 25%. Ενώ ορισμένες από τις άλλες εταιρείες έδειχναν να απευθύνονται κυρίως σε μεγάλους πελάτες τηλεπικοινωνιών ή ραδιοτηλεοπτικών εφαρμογών, τόσο η M&P όσο και η FreeBytes μας αντιμετώπισαν ως πραγματικούς συνεργάτες, παρότι είμαστε σχετικά μικροί πελάτες.
Ακόμα και τότε, έπρεπε να πάρουμε μια δύσκολη απόφαση: τα καινούργια, έτοιμα καλώδια θα ήταν απλά πολύ ακριβά.
Κάναμε ένα βήμα πίσω και επανεκτιμήσαμε τι χρειαζόταν πραγματικά αντικατάσταση. Τα ίδια τα καλώδια είχαν αποδώσει καλά στις μετρήσεις μας με το NanoVNA, παρουσιάζοντας σταθερή απώλεια εισαγωγής (insertion loss) και χωρίς ορατές φθορές.
Το πραγματικό πρόβλημα εντοπιζόταν αποκλειστικά στους κονέκτορες. Η αντικατάσταση μόνο αυτών θα μας επέτρεπε να λύσουμε το ζήτημα στη ρίζα του, χωρίς να απορρίψουμε άψογο υλικό ή να υπερβούμε τον προϋπολογισμό μας.
Έτσι, επιλέξαμε μια πιο οικονομική αλλά ταυτόχρονα υψηλών επιδόσεων λύση: θα κρατούσαμε τα υπάρχοντα καλώδια, αλλά θα αντικαθιστούσαμε κάθε κονέκτορα με υψηλής ποιότητας μοντέλα EVO της M&P.
Με αυτή την προσέγγιση διατηρούσαμε το ποιοτικό RG-400 που ήδη είχαμε, το οποίο παρέμενε ηλεκτρικά άψογο, ενώ αναβαθμίζαμε μόνο τα αδύναμα σημεία. Επιπλέον, αυτό σήμαινε ότι θα μπορούσαμε να ελέγξουμε εμείς οι ίδιοι την κόλληση και τη συναρμολόγηση, διασφαλίζοντας καθαρούς τερματισμούς και επιβεβαιωμένη απόδοση με το δικό μας VNA πριν από την εγκατάσταση.
Αυτή η μέθοδος θα μας έδινε επίσης την ευκαιρία να τυποποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους τερματισμούς των κονέκτορων.
Χρησιμοποιώντας τα ίδια υψηλής ποιότητας μοντέλα EVO όπου ήταν δυνατό, θα εξαλείφαμε τις διακυμάνσεις στην απόδοση των κονέκτορων, θα βελτιώναμε τη μηχανική αξιοπιστία και θα εξασφαλίζαμε σταθερά χαρακτηριστικά σύνθετης αντίστασης (impedance) σε όλη την αλυσίδα RF σήματος.
Τελικά, η αποφυγή του επιπλέον κόστους για έτοιμα εργοστασιακά καλώδια, τη συναρμολόγησή τους και τις δοκιμές πιστοποίησης από τον προμηθευτή, θα ήταν η πιο αποδοτική χρήση των περιορισμένων οικονομικών μας πόρων. Θα αναλαμβάναμε εμείς οι ίδιοι τη χειρονακτική εργασία και τις δοκιμές, και, παρότι ήταν μια απόφαση που πήραμε με επιφύλαξη, ήμασταν βέβαιοι ότι ήταν η πιο συμφέρουσα επιλογή.
Στο contesting υψηλών επιδόσεων, κάθε κλάσμα του dB μετράει.
Η Λύση: Τι Επιλέξαμε και Γιατί
Η διαδικασία δεν θα ήταν εύκολη, από την επιλογή των κατάλληλων εξαρτημάτων μέχρι την αντικατάσταση κάθε κονέκτορα σε όλες τις γέφυρες (patch cables) μας. Κάθε σύνδεση στην αλυσίδα RF σήματος έπρεπε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές διαγωνιστικού σταθμού (contest-grade), όπου ακόμη και ένα κλάσμα του decibel απώλειας σε έναν κονέκτορα μπορεί να συσσωρευτεί κατά μήκος της αλυσίδας και να επηρεάσει τόσο την εκπεμπόμενη ισχύ όσο και την ευαισθησία λήψης.
Η M&P έδωσε τη λύση!
Οι προτεραιότητές μας δεν περιορίζονταν στην απλή συμβατότητα: οι νέοι κονέκτορες έπρεπε να αντέχουν στην οξείδωση και στη μηχανική καταπόνηση που συνεπάγεται η λειτουργία σε έναν απαιτητικό multi-op contest σταθμό, να υποστηρίζουν απροβλημάτιστα πλήρη εκπεμπόμενη ισχύ στο νόμιμο όριο (legal limit) και να εξαλείφουν τις αναξιόπιστες κολλήσεις και τις χαλαρές ανοχές των κονέκτορων που αντικαθιστούσαμε. Πάνω απ’ όλα, έπρεπε να εξασφαλίζουν σχεδόν μηδενική απώλεια εισαγωγής (insertion loss) και άριστα χαρακτηριστικά σύνθετης αντίστασης (impedance) 50 Ω στις συχνότητες των βραχέων (HF) και πάνω.
Με την εξειδικευμένη καθοδήγηση της FreeBytes κατά τη διαδικασία επιλογής, την πρόσβαση σε εξαρτήματα υψηλής ποιότητας και ένα ξεκάθαρο σχέδιο για την επίλυση των προβλημάτων που επηρέαζαν τον σταθμό μας, ήμασταν έτοιμοι να προχωρήσουμε. Ακολουθεί η τελική παραγγελία μαζί με τον σκοπό κάθε εξαρτήματος, που κάναμε στη Messi & Paoloni μέσω της FreeBytes, για την ανακατασκευή των γεφυρών (jumper cables) μας με στόχο τη βελτίωση της αξιοπιστίας, της απόδοσης και τη μείωση των απωλειών σε όλη την αλυσίδα RF σήματος:
🔧 Σύνοψη Παραγγελίας Κονέκτορων M&P EVO για τον SZ1A
Σκοπός: Ανακατασκευή των γεφυρών (jumper cables) και βελτίωση της απόδοσης σε όλη την αλυσίδα RF σήματος
▶️ Κονέκτορες για Ομοαξονικό Καλώδιο Ø5 mm (0.200″) [RG-400 κ.λπ.]
- 30× EVO PL‑259 αρσενικοί
↳ Για 15 γέφυρες RG-400
Μοντέλο: CO.UHF.5M‑S EVO
- 6× EVO SO‑239 θηλυκοί
↳ Για την κατασκευή chokes υψηλής ισχύος με RG-400 (για linears, αντικεραυνικά)
Μοντέλο: C.UHF.AC5F‑S EVO
▶️ Κονέκτορες για Ομοαξονικό Καλώδιο Ø10 mm (0.400″) [RG-213 κ.λπ.]
- 8× EVO PL‑259 αρσενικοί
↳ Για μακρύτερες γέφυρες (από ενισχυτές προς μεταγωγείς)
Μοντέλο: CO.UHF.10M‑S EVO
▶️ Απαγωγείς θερμότητας (Heat Suppressors)
- 2× EVO Απαγωγείς Θερμότητας για 10mm/.400″
→ Για εξόδους ενισχυτών υψηλής ισχύος
Μοντέλο: DISSIPATORE 10.3
▶️ Αντάπτορες
- 6× αντάπτορες / μούφες «βαρελάκια» SO‑239 σε SO‑239 (θηλυκό-σε-θηλυκό)
↳ Για διασυνδέσεις / patch panels κ.λπ.
Μοντέλο: ADAPTOR UHF.F-UHF.F
- 2× αντάπτορες / μούφες «βαρελάκια» PL‑259 σε PL‑259 (αρσενικό-σε-αρσενικό)
↳ Για διατάξεις γρήγορης σύνδεσης ή ως ανταλλακτικά
Μοντέλο: ADAPTOR UHF.M-UHF.M
▶️ Εργαλεία & Παρελκόμενα
- 4× Σωληνάρια M&P Ειδικής Πάστας Συγκόλλησης (soldering flux)
↳ Χωρίς υπολείμματα, με τριχοειδή δράση και υψηλή αντοχή κόλλησης
Μοντέλο: MP-FLUX2CC
- 1× M&P Ειδικό Ψαλίδι-Κόφτης για Ομοαξονικά Καλώδια
↳ Καθαρή κοπή χωρίς παραμορφώσεις και χωρίς φθορά στο διηλεκτρικό
Μοντέλο: FORB1
Όλα τα εξαρτήματα ανήκουν στη σειρά EVO της M&P, η οποία έχει σχεδιαστεί ειδικά για επαγγελματικού επιπέδου RF εφαρμογές. Οι κονέκτορες είναι ανθεκτικοί, χαμηλών απωλειών και εύχρηστοι στην τοποθέτηση. Τα μοντέλα SO-239 περιλαμβάνουν ακόμη και δύο εναλλάξιμα ένθετα θωράκισης για διαφορετικές διαμέτρους καλωδίων, μια λεπτομέρεια που εκτιμήσαμε ιδιαίτερα, καθώς οι ανοχές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το καλώδιο.
Η επιλογή κονέκτορων με τεκμηριωμένα χαρακτηριστικά απόδοσης και αυστηρές ανοχές μπορεί να εξαλείψει πολλές από τις άγνωστες παραμέτρους που συχνά οδηγούν σε ενοχλητικά RF προβλήματα στο πεδίο. Αυτοί οι κονέκτορες, χάρη στην ποιότητά τους, διασφαλίζουν σταθερή και προβλέψιμη συμπεριφορά ακόμη και σε λειτουργία υψηλής ισχύος ή σε ευρύ φάσμα συχνοτήτων.
Κακοκατεργασμένοι ή με χαλαρή εφαρμογή κονέκτορες μπορούν να προκαλέσουν διακοπτόμενη επαφή, μεταβαλλόμενη σύνθετη αντίσταση (impedance) ή μικρο-σπινθηρισμούς (micro-arcing), όλα προβλήματα που, όπως έχουμε διαπιστώσει, είναι δύσκολο να διαγνωστούν αφού εγκατασταθούν.
Χρησιμοποιώντας ποιοτικούς κονέκτορες με τεκμηριωμένες προδιαγραφές για την απώλεια εισαγωγής (insertion loss), την απώλεια επιστροφής (return loss) και την ικανότητα αντοχής σε ισχύ (power handling), μειώνετε τον κίνδυνο κρυφών βλαβών και διευκολύνετε τον εντοπισμό προβλημάτων όταν αυτά εμφανιστούν.
Επιπλέον, η χρήση των κατάλληλων εργαλείων, όπως ειδικά ψαλίδια-κόφτες για ομοαξονικά καλώδια που δεν τα παραμορφώνουν και πάστα συγκόλλησης (flux) καθαρής καύσης, παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση σωστών τερματισμών και μακροχρόνια ηλεκτρική σταθερότητα. Εργαλεία όπως το ψαλίδι-κόφτης ομοαξονικών της M&P και η υψηλής ποιότητας πάστα συγκόλλησης δεν είναι απλώς θέμα ευκολίας. Η σωστή κοπή του ομοαξονικού καλωδίου χωρίς να συνθλίβεται το διηλεκτρικό ή να ξεφτίζει η πλέξη της θωράκισης βοηθά στη διατήρηση της σύνθετης αντίστασης του καλωδίου και της αποτελεσματικότητας της θωράκισης.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό με καλώδια όπως το RG-400, όπου η μόνωση PTFE είναι ολισθηρή, αλλά και για τα λιγότερο «ανεκτικά» διηλεκτρικά τύπου αφρού που χρησιμοποιούνται στα περισσότερα σύγχρονα ομοαξονικά καλώδια, τα οποία μπορούν εύκολα να παραμορφωθούν ή να υποστούν ζημιά. Οι καθαρές κοπές και η αξιόπιστη ροή της κόλλησης μειώνουν τις πιθανότητες για «κρύες» κολλήσεις, διαρροή RF, θερμική φθορά ή σταδιακή μείωση της απόδοσης με την πάροδο του χρόνου.
Η σωστή κοπή του ομοαξονικού καλωδίου χωρίς να συνθλίβεται το διηλεκτρικό βοηθά στη διατήρηση της σύνθετης αντίστασης του καλωδίου και της αποτελεσματικότητας της θωράκισης.
Γιατί Κονέκτορες EVO; Επειδή Είναι Φτιαγμένοι για να Αντέχουν
Οι EVO κονέκτορες της Messi & Paoloni προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα που τους καθιστούν ιδανικούς για απαιτητικές RF εφαρμογές, ειδικά σε περιβάλλοντα υψηλών επιδόσεων διαγωνιστικού επιπέδου όπως το δικό μας. Ο σχεδιασμός τους συνδυάζει μηχανική αντοχή, ακριβείς ανοχές και κορυφαία ηλεκτρική απόδοση, εξασφαλίζοντας σταθερά αποτελέσματα ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες λειτουργίας:
- Μεγάλη ικανότητα αντοχής σε ισχύ
- Εξαιρετικά χαμηλή απώλεια εισαγωγής (insertion loss)
- Ανώτατη αποτελεσματικότητα θωράκισης
- Διπλή προστασία από υγρασία και στιβαρή, αδιάβροχη κατασκευή
Οι κονέκτορες PL-259 της σειράς EVO της Messi & Paoloni δεν έχουν καμία σχέση με τυπικούς, γενικής χρήσης κονέκτορες. Χρησιμοποιούν σχεδιασμό συμπίεσης (compression-fit) με εσωτερικές και εξωτερικές τσιμούχες στεγανοποίησης, που τους καθιστούν πλήρως ανθεκτικούς στην υγρασία και απολύτως αδιάβροχους.
Αυτό μπορεί να φαίνεται υπερβολικό για χρήση σε εσωτερικούς χώρους, αλλά δεν είναι. Ακόμη και σε προστατευμένα περιβάλλοντα, αλλαγές στη θερμοκρασία και η σχετική υγρασία του αέρα μπορούν να προκαλέσουν συμπύκνωση στις επιφάνειες επαφής, οξείδωση και, ακόμη χειρότερα, διάβρωση της πλέξης θωράκισης του ομοαξονικού καλωδίου. Αυτή η μορφή υποβάθμισης «ροκανίζει» σταδιακά την απόδοση. Ο σχεδιασμός των EVO την αποτρέπει πλήρως.
Και η ηλεκτρική τους απόδοση είναι εξίσου εντυπωσιακή:
- Η απώλεια εισαγωγής (insertion loss) είναι αμελητέα στις συχνότητες των βραχέων (HF) και σχεδόν μη μετρήσιμη μέχρι τους 100 MHz (<0,001 dB), σε αντίθεση με τους συμβατικούς κονέκτορες PL-259
- Η απώλεια επιστροφής (return loss) υπερβαίνει τα 30 dB, που μεταφράζεται σε VSWR καλύτερο από 1.1:1
- Η απόσβεση θωράκισης (screening attenuation) υπερβαίνει τα 105 dB, προσφέροντας εξαιρετική θωράκιση, θεαματική καταστολή θορύβου και εξάλειψη διαρροής RF
- Το εύρος λειτουργίας εκτείνεται έως τους 6000 MHz, πολύ πέρα από το όριο των τυπικών κονέκτορων PL-259 και ισάξιο με κονέκτορες τύπου N
- Ο προηγμένος σχεδιασμός του ακροδέκτη (center pin) αποτρέπει τις θερμικές βλάβες, εξαλείφοντας την υπερβολική ποσότητα κόλλησης και την καταπόνηση από θέρμανση, διατηρώντας το διηλεκτρικό και τις ηλεκτρικές ιδιότητες του καλωδίου
- Οι βελτιωμένες μηχανικές ανοχές εξαλείφουν τα γρέζια από την κόλληση και καθιστούν τη συναρμολόγηση του καλωδίου ευκολότερη και ακριβέστερη
Κακοκατεργασμένα εξαρτήματα, χαμηλής ποιότητας επιμεταλλώσεις ή ασυνεπής επαφή θωράκισης μπορούν να εισάγουν απρόβλεπτες απώλειες.
Αυτές δεν είναι απλώς προδιαγραφές, αλλά επαληθευμένα στοιχεία απόδοσης που κατατάσσουν τους EVO κονέκτορες ανάμεσα στους κορυφαίους της βιομηχανίας και, πιθανότατα, στους καλύτερους παγκοσμίως.
Σε αυτά προσθέστε τη στιβαρή τους κατασκευή, την εξαιρετική προστασία από μηχανική καταπόνηση (strain relief) και τις ακριβείς μηχανικές ανοχές, και έχετε έναν κονέκτορα φτιαγμένο τόσο για αξιοπιστία όσο και για επαναληψιμότητα. Ιδανικός για τις απαιτήσεις ενός ιδιαίτερα ενεργού και πολυάσχολου σταθμού contest όπως ο SZ1A. Για όποιον κατασκευάζει ή αναβαθμίζει ομοαξονικά καλώδια RF, ο σχεδιασμός του κονέκτορα έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι. Κακοκατεργασμένα εξαρτήματα, χαμηλής ποιότητας επιμεταλλώσεις ή ασυνεπής επαφή θωράκισης μπορούν να εισάγουν απρόβλεπτες απώλειες.
Επαγγελματικού επιπέδου κονέκτορες συμπίεσης (compression-fit) όπως η σειρά EVO προσφέρουν πιο σταθερή και συνεπή απόδοση RF σε αλλαγές θερμοκρασίας και κύκλους ισχύος. Σε συνδυασμό με σωστή εγκατάσταση και προετοιμασία καλωδίου, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη μακροπρόθεσμη υποβάθμιση σήματος.
Δείτε το παραπάνω βίντεο για μια αναλυτική παρουσίαση του σχεδιασμού, των χαρακτηριστικών και της τεχνολογίας πίσω από τον κονέκτορα M&P EVO
Το παραπάνω βίντεο-παράδειγμα παρουσιάζει βήμα-βήμα την εύκολη διαδικασία εγκατάστασης του κονέκτορα EVO PL-259. Η M&P παρέχει εκπαιδευτικά βίντεο για όλους τους κονέκτορές της.
🔎 Επίκεντρο Συνεργατών: Messi & Paoloni και FreeBytes
Η Messi & Paoloni είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους κατασκευαστές ομοαξονικών καλωδίων επαγγελματικού επιπέδου και αξεσουάρ RF. Με έδρα την Ιταλία και ιστορία άνω των 40 ετών ως οικογενειακή επιχείρηση, έχει χτίσει μια φήμη που ξεχωρίζει για την παραγωγή καλωδίων χαμηλών απωλειών και υψηλών επιδόσεων, όπως τα Hyperflex-13, Ultraflex-7 και Airborne-10, πλαισιωμένων από ένα πλήρες οικοσύστημα συμβατών κονέκτορων και αξεσουάρ.
Τα προϊόντα της εμπιστεύονται όχι μόνο οι ραδιοερασιτέχνες, αλλά και επαγγελματίες από τον χώρο των τηλεπικοινωνιών, της ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης και της επιστημονικής έρευνας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στον SZ1A έχουμε χρησιμοποιήσει εκτενώς ομοαξονικά καλώδια της M&P, ενώ πολλά μέλη του συλλόγου μας τα εμπιστεύονται και στους δικούς τους σταθμούς. Η ποιότητα και η απόδοση ξεπερνούν σταθερά τις προσδοκίες. Με τη σειρά κονέκτορων EVO, η Messi & Paoloni μετέφερε το ίδιο επίπεδο αριστείας και στον τομέα των εξαρτημάτων, συνδυάζοντας μηχανική αντοχή, αποδοτικότητα RF και προσεγμένο σχεδιασμό σε μία ολοκληρωμένη λύση.
Αλλά τα εξαιρετικά προϊόντα είναι μόνο η μισή ιστορία.
Είμαστε επίσης ευγνώμονες για την εξαιρετική υποστήριξη που λάβαμε από τη FreeBytes, τον επίσημο διανομέα της M&P στην Ελλάδα. Από το πρώτο μας email μέχρι την παράδοση και την παρακολούθηση μετά την πώληση, η εξυπηρέτησή τους ήταν προσωπική, ακριβής και αξιόπιστη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η FreeBytes ήταν από τους λίγους προμηθευτές που κατανόησαν πραγματικά τις τεχνικές προκλήσεις ενός multi-op, υψηλών επιδόσεων, διαγωνιστικού σταθμού contest. Η υποστήριξή τους έμοιαζε περισσότερο με συνεργασία παρά με απλή εμπορική συναλλαγή. Δούλεψαν μαζί μας στενά, πρόσφεραν ειδικές τιμές για τον σταθμό και μας βοήθησαν να επιλέξουμε ακριβώς ό,τι χρειαζόμασταν.
Η FreeBytes, που ιδρύθηκε από τον Γιάννη Κονταρίνη (SV1EEZ), είναι ο μεγαλύτερος και πιο αξιόπιστος διανομέας ραδιοερασιτεχνικού εξοπλισμού στην Ελλάδα. Διαθέτει πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο σέρβις με πιστοποίηση ISO 9001, αντιπροσωπεύει όλους τους κορυφαίους οίκους και υποστηρίζει ενεργά την Ελληνική ραδιοερασιτεχνική κοινότητα. Είμαστε περήφανοι που πλέον τη συγκαταλέγουμε στους επίσημους χορηγούς του SZ1A.
Αν ενδιαφέρεστε σοβαρά για τον σταθμό σας, τους προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
Γιατί έχει Σημασία η Βελτιστοποίηση
Η βελτιστοποίηση ενός Ραδιοερασιτεχνικού σταθμού ξεκινά με την κατανόηση της αλυσίδας του RF σήματος (RF signal chain).
Σε έναν ραδιοερασιτεχνικό σταθμό, η αλυσίδα RF σήματος αναφέρεται σε ολόκληρη τη διαδρομή που ακολουθεί ένα σήμα ραδιοσυχνότητας από τον πομποδέκτη έως την κεραία και αντίστροφα. Σε αυτήν περιλαμβάνονται όλα τα ενδιάμεσα στοιχεία, όπως ενισχυτές, φίλτρα, μεταγωγείς (switch), γέφυρες (patch cables), αντικεραυνικά, γραμμή μεταφοράς (transmission line) και φίλτρα καταστολής RF (chokes). Κάθε στοιχείο της αλυσίδας επηρεάζει την ακεραιότητα του σήματος, τη βέλτιστη μεταφορά ισχύος και τη συνολική απόδοση του σταθμού.
Μετρώντας βασικές παραμέτρους όπως την απώλεια εισαγωγής (insertion loss – S21), την απώλεια επιστροφής (return loss – S11) και το λόγο στασίμων κυμάτων (SWR), μπορείτε να εντοπίσετε ποια εξαρτήματα δεν αποδίδουν σωστά και πού χάνεται σήμα.
Η κατανόηση αυτών των μετρήσεων είναι το κλειδί για τη βελτίωση της απόδοσης:
• Απώλεια εισαγωγής (insertion loss – S21): Δείχνει πόσο σήμα χάνεται καθώς περνά μέσα από ένα εξάρτημα. Στη ζητούμενη ζώνη διέλευσης (passband), όσο χαμηλότερη είναι η τιμή τόσο το καλύτερο, καθώς ακόμη και μικρές απώλειες μπορούν να αθροιστούν μέσα από πολλαπλά στάδια. Για ανεπιθύμητα σήματα εκτός ζώνης διέλευσης, όπως οι αρμονικές, η υψηλή απώλεια εισαγωγής είναι επιθυμητή, ιδιαίτερα σε εφαρμογές φίλτρων και φίλτρων καταστολής RF (chokes).
• Απώλεια επιστροφής (return loss – S11): Μετρά πόσο σήμα ανακλάται πίσω λόγω ασυμφωνίας σύνθετης αντίστασης (impedance mismatch). Υψηλότερες τιμές υποδεικνύουν καλύτερη προσαρμογή και λιγότερη ανάκλαση, κάτι που βελτιώνει τη μεταφορά ισχύος και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ανεπιθύμητων αλλοιώσεων του σήματος. Σε εφαρμογές φίλτρων, η χαμηλότερη απώλεια επιστροφής για σήματα εκτός ζώνης ή ανεπιθύμητα σήματα μπορεί να είναι ωφέλιμη, καθώς μπορεί να υποδηλώνει ότι αυτά τα σήματα ανακλώνται αντί να περνούν μέσα από το κύκλωμα.
• Λόγος στασίμων κυμάτων (Standing Wave Ratio – SWR): Σχετίζεται άμεσα με την απώλεια επιστροφής (return loss) και δείχνει πόσο αποδοτικά μεταφέρεται η ισχύς από το ένα στάδιο στο επόμενο ή προς το φορτίο (συνήθως την κεραία). Χαμηλότερο SWR σημαίνει ότι περισσότερη ισχύς φτάνει στον προορισμό της αντί να ανακλάται και να επιστρέφει στο σύστημα.
Βελτιστοποιούμε τα πάντα. Γιατί στο σοβαρό contesting, κάθε αδύναμος κρίκος μετράει.
Τα σύγχρονα εργαλεία έχουν καταστήσει αυτού του είδους τις δοκιμές προσιτές σε κάθε ραδιοερασιτέχνη. Το NanoVNA, που κοστίζει περίπου 45 ευρώ, μπορεί να μετρήσει S21, S11 και SWR σε ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων με εντυπωσιακή ακρίβεια. Μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό κρυφών απωλειών σε κονέκτορες, γέφυρες (jumpers), φίλτρα, ενισχυτές, φίλτρα καταστολής RF (chokes), μεταγωγείς, τμήματα ομοαξονικού καλωδίου και άλλα εξαρτήματα της αλυσίδας RF σήματος.
Ένα ακόμη πολύτιμο εργαλείο για τον σύγχρονο ραδιοερασιτέχνη είναι ο αναλυτής φάσματος TinySA (spectrum analyzer). Οικονομικός και ιδιαίτερα φορητός, μπορεί να σαρώσει ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων και να εμφανίσει ανεπιθύμητα σήματα, αρμονικές και θόρυβο. Αυτό τον καθιστά ιδανικό για την επαλήθευση της καθαρότητας του πομπού, τη μέτρηση επιπέδων σήματος και τον εντοπισμό πηγών παρεμβολών.
Τόσο το TinySA όσο και το NanoVNA αποτελούν πλέον μέρος της εργαλειοθήκης μας στον SZ1A και χρησιμοποιούνται τακτικά για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση προβλημάτων απόδοσης, παρεμβολών και άλλων ζητημάτων που σχετίζονται με το σήμα.
Παλαιότερα, αυτό το επίπεδο ορατότητας απαιτούσε ακριβό εργαστηριακό εξοπλισμό. Σήμερα, με τις σωστές μετρήσεις και λίγη προσοχή, οποιοσδήποτε μπορεί να εντοπίσει προβλήματα, να επαληθεύσει και να βελτιώσει την απόδοση του σταθμού του με τρόπο μετρήσιμο.
Στο contesting υψηλών επιδόσεων, κάθε κλάσμα του dB μετράει. Οι κακής ποιότητας κονέκτορες μπορεί να φαίνονται σαν ένα μικρό ζήτημα, αλλά μπορούν αθόρυβα να υποβαθμίσουν την ακεραιότητα του σήματος, να σπαταλήσουν ισχύ εκπομπής και να μειώσουν τα επίπεδα του λαμβανόμενου σήματος, στερώντας μας τελικά επαφές, βαθμούς και πολλαπλασιαστές.
Γι’ αυτό πλέον ελέγχουμε κάθε γέφυρα (jumper) με το NanoVNA πριν τη χρησιμοποιήσουμε. Σταδιακά, καθώς εγκαθιστούμε τους νέους κονέκτορες, θα φέρνουμε κάθε κρίκο της αλυσίδας στο επίπεδο που απαιτεί ο σταθμός μας και ο ανταγωνισμός που αντιμετωπίζουμε.
Πιστεύουμε ακράδαντα σε μία απλή αρχή: βελτιστοποιούμε τα πάντα.
Γιατί στο σοβαρό contesting, κάθε αδύναμος κρίκος μετράει.
Λίγα Λόγια Ευγνωμοσύνης και η Φιλοσοφία του Contesting
Στον SZ1A, πάντοτε εστιάζαμε στην απόδοση. Όμως η απόδοση δεν αφορά μόνο τις μεγάλες κεραίες, τους ισχυρούς ενισχυτές, τους ακριβούς πομποδέκτες ή τις καλές συνθήκες διάδοσης. Έχει να κάνει με τη συνέπεια. Με το να γνωρίζεις ότι κάθε τμήμα της αλυσίδας RF σήματος λειτουργεί ακριβώς όπως πρέπει. Αυτή η σιγουριά επιτρέπει στους χειριστές να επικεντρώνονται πλήρως στον διαγωνισμό, χωρίς να αμφισβητούν τον εξοπλισμό.
Αυτό το έργο μας υπενθύμισε ότι ακόμη και ο μικρότερος κρίκος στην αλυσίδα μπορεί να εισάγει μετρήσιμες απώλειες. Ακόμη και μια μικρή γέφυρα (jumper) με κακοκατασκευασμένο κονέκτορα μπορεί να μειώσει την ευαισθησία λήψης, να προκαλέσει ανεπαίσθητες ασυμφωνίες σύνθετης αντίστασης (impedance mismatches) ή να σπαταλήσει ισχύ εκπομπής. Αυτές οι αστοχίες συχνά περνούν απαρατήρητες μέχρι να μετρηθούν. Όμως, από τη στιγμή που θα μετρηθούν, είναι αδύνατο να τις αγνοήσεις.
Δεν υπήρξε κάποια εντυπωσιακή αναβάθμιση εδώ. Ούτε νέος πύργος. Ούτε καινούργιοι πομποδέκτες.
Μόνο κονέκτορες, εργαλεία και μια μεθοδική διαδικασία. Αυτό που κερδίσαμε σε αντάλλαγμα είναι μια μετρήσιμη βελτίωση στην απόδοση και μια ανανεωμένη αίσθηση εμπιστοσύνης στις υποδομές του σταθμού μας.
Στο DX μπορείς να τα καταφέρεις και με έναν μέτριο σταθμό και χειριστή. Στο contesting, όμως, όλα πρέπει να είναι άριστα.
Συχνά λέγεται ότι ο αείμνηστος και θρυλικός John ON4UN, μία από τις πιο κορυφαίες μορφές στο low-band DXing και το contesting, συνήθιζε να λέει:
«Στο DX μπορείς να τα καταφέρεις και με έναν μέτριο σταθμό και χειριστή. Στο contesting, όμως, όλα πρέπει να είναι άριστα.»
Είναι μια απλή αλήθεια που αποτυπώνει το υψηλότερο επίπεδο απαιτήσεων που θέτει το contesting τόσο για τον χειριστή όσο και για τον σταθμό, όπου η τεχνολογική αιχμή και η επιδίωξη της αριστείας έχουν μεγαλύτερη σημασία από ποτέ.
Και όπως θα σας διαβεβαιώσουν πολλοί έμπειροι contester, μια γνωστή και δοκιμασμένη σοφία του χώρου των RF ισχύει και εδώ:
«Για να κερδίσεις 1 dB, πρέπει να ξοδέψεις 3 dB σε χρήματα.»
Με άλλα λόγια, η επίτευξη ακόμη και της παραμικρής βελτίωσης στην απόδοση απαιτεί συχνά δυσανάλογη προσπάθεια, ακρίβεια και επένδυση. Όμως, στον κόσμο του ανταγωνιστικού contesting, αυτά τα μικρά κέρδη μπορούν να κάνουν όλη τη διαφορά.
Αυτές δεν είναι απλώς έξυπνες φράσεις. Αντανακλούν έναν τρόπο σκέψης που εκτιμά τη διακριτική και επίμονη προσπάθεια. Η απόδοση στο contesting δεν εξαρτάται μόνο από τις μεγάλες αναβαθμίσεις, αλλά από την επίλυση μικρών αναποτελεσματικοτήτων και την εξάλειψη κάθε αποτρέψιμης αδυναμίας, ένα εξάρτημα τη φορά.
Αυτή η φιλοσοφία της σταδιακής βελτίωσης είναι κάτι που ακολουθούμε πιστά στον SZ1A. Διαμορφώνει επίσης τον τρόπο που συνεργαζόμαστε με άλλους, αναζητώντας συνεργάτες που μοιράζονται την ίδια δέσμευση στην ποιότητα και την αξιοπιστία.
Όπως το έθεσε ο αγαπητός μου φίλος και συναγωνιστής μηχανικός, Κώστας Σταμάτης SV1DPI, μακροχρόνιο στέλεχος της ομάδας του SZ1A και βετεράνος του contesting, ο οποίος εξέφρασε πρόσφατα την ευγνωμοσύνη μας προς τη FreeBytes για τη βοήθειά της σε αυτό το έργο:
«Αντικαθιστούμε κάθε εξάρτημα χαμηλής ή κακής ποιότητας στον σταθμό μας με υλικά καλύτερα, πιο ανθεκτικά και πιο ποιοτικά. Και για εμάς, “ποιότητα” σημαίνει FreeBytes. Είμαστε ειλικρινά ευγνώμονες που σας έχουμε στο πλευρό μας. Ευχαριστούμε!»
Αυτό το σχόλιο αγγίζει κάτι βαθύτερο. Στους σοβαρούς σταθμούς contest, το θέμα δεν είναι απλώς να διαθέτεις καλό εξοπλισμό. Βασίζονται στην πεποίθηση ότι κάθε καλώδιο, φίλτρο και διακόπτης θα αποδώσει ακριβώς όπως αναμένεται, χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις.
Η επίτευξη αυτού του επιπέδου αξιοπιστίας απαιτεί κατάλληλα εξαρτήματα, προσεκτική συναρμολόγηση και πραγματικές μετρήσεις.
Απαιτεί επίσης εμπιστοσύνη στους ανθρώπους πίσω από τον εξοπλισμό. Χρειάζεσαι κατασκευαστές, διανομείς και μεταπωλητές που να λειτουργούν ως πραγματικοί συνεργάτες, αφοσιωμένοι στην ποιότητα, τη συνέπεια και την υποστήριξη της επιτυχίας του σταθμού σου σε βάθος χρόνου.
Ποιο είναι λοιπόν το συμπέρασμα;
Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη δραστηριότητα του ήλιου. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον καιρό, και σίγουρα δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον ανταγωνισμό.
Αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τι συμβαίνει ανάμεσα στον πομποδέκτη και την κεραία. Εκεί κερδίζεται ή χάνεται η μάχη. Κάθε decibel μετράει. Κάθε αδύναμος κρίκος μετράει. Και κάθε πρόβλημα που επιλύεται μας φέρνει πιο κοντά στον σταθμό που θέλουμε να έχουμε.
Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη δραστηριότητα του ήλιου. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον καιρό, και σίγουρα δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον ανταγωνισμό. Αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τι συμβαίνει ανάμεσα στον πομποδέκτη και την κεραία.
📡 Μπροστά και ψηλά, με καθαρότερα σήματα, καλύτερο εξοπλισμό και λιγότερα decibel χαμένα στην πορεία.
Οι βελτιώσεις που κάνουμε σήμερα γίνονται το θεμέλιο για ακόμη καλύτερες επιδόσεις αύριο. Σας εύχομαι δυνατά σήματα, καλές επαφές και επιτυχία στη βελτίωση και βελτιστοποίηση του σταθμού σας.
Απολαύστε το τεχνικό ταξίδι, και καλό contesting.
73 και καλά DX σε όλους,
Ανδρέας SV1DKD – Ένωση Ραδιοερασιτεχνών Δυτικής Ελλάδος (SZ1A)
